Karaez : da belec’h ez a al lennegezh vrezhonek, 100 vloaz war-lerc’h « Gwalarn »?

Hiziv ez a al lennegezh vrezhonek gant hentoù nevez dre ur rummad yaouank a skrivagnerien, livet ganto tachennadoù a-vremañ : kevredigezh, enbroadeg, ekologiezh, skiant-faltazi.

« Gwalarn »

Pa ‘z eo bet ganet ar gazetenn lennegel « Gwalarn » kant vloaz zo, ez eo un digarez evit adlenn he fenn-kentañ hag ar c’hemm bras digaset gant Roparz Hemon hag ar strollad tro-dro dezhañ: torret eo bet ar bugulgan kozh, digoret eo bet prenestroù ouzh an douar a-bezh dre droidigezhioù (Synge, Shakespeare, Cervantès, Eschyle, Andersen…) evit ma vo savet ur yezh lennegel uhel ha bev war-un-dro. Eus ar varzhoniezh betek ar romant, eus ar c’hoariva betek ar skridoù skiantel kentañ ha betek ostilhoù evit an deskidi, gant ur mennozh diazezel - « ar vuhez an hini eo a rank magañ al lennegezh » - e voe lakaet diazez ha framm a dalv hiziv c’hoazh. A-hed 165 niverenn, etre 1925 ha 1944, he deus Gwalarn roet ul lusk, ur framm hag ul live rankus d’ar skrivañ e brezhoneg hag a chom ur c’harn evit ar rummadoù da-heul, bepred.

Bremañ ha warc'hoazh

Hiziv ez a al lennegezh vrezhonek gant hentoù nevez dre ur rummad yaouank o skrivañ diwar danvez a-vremañ—kevredigezh, enbroadeg, ekologiezh, skiant-faltazi—ha dre stummoù liesseurt: romant berr, bannoù-treset, levr e brezhoneg eeun, pod-kast, levr-enrollet hag a vez kinniget dre ar rouedad. Ouzhpenn kenderc’hel gant ur yezh resis ha fromus, ez eo dav mont pelloc’h: muioc’h a droidigezh abaoe ar brezhoneg koulz ha war-zu ar brezhoneg, ur c’henlabour kreñv etre ar mediaoù niverel hag ar skolioù, hag ivez liammoù tostoc’h gant al lennerien. Evel-se e c’hellimp respont d’ar goulenn « Da belec’h ez a al lennegezh vrezhonek? »: war-raok, digor ouzh ar blanedenn, hep koll nag he youl nag he gwriziennoù.

Gerioù

An enbroadeg                                                         l’immigration de masse, i.e. considérée globalement ou politiquement (Martial Menard, Al Liamm)

Ar bugulgan (paotr eo ar ger e brezhoneg)            une idylle (genre littéraire), Martial Menard, Al Liamm

Rankus                                                                     exigeant (Martial Ménard)

Karn, ur c’harn, (Al Liamm)                                    un cairn, construction de pierre sèche servant de repère au voyageur ou marcheur, particulièrement en montagne.

Karn, ur garn, (Martial Ménard)

Ar rouedad                                                             la toile internet, le web

Youl, ar youl                                                                         exigence, au sens de volonté intériorisée (Vallée)

notenn: pennad savet gant chatgpt, adlennet ha kempennet gant JL LF evit an ABP