Embannet ez eus bet ul levr nevez dre « Al Liamm » evit lidañ ganedigezh ar gelaouenn vrudet « Gwalarn », kant vloaz zo dija.
E 1925, 100 vloaz 'zo dija, e oa bet embannet niverenn gentañ ar gelaouenn vrezhonek « Gwalarn » , ur maen-harz hep e bar en istor lennegezh Breizh. Bet savet gant Roparz Hemon koulz hag ar gazetenn « Breizh Atao » (a zeuas a-benn d'en em zizober diouti diwezhatoc'h) e oa he fal lakaat ar brezhoneg da vezañ ur yezh lennegel a-live gant yezhoù bras Europa, en ur zistagañ ar brezhoneg diouzh ar stumm folklorel pe diouzh ur yezh dre gomz hepken.
Un darvoud bras evit al lennegezh vrezhonek
An titl « Gwalarn » – « Avel an hanternoz » – a oe un arouez evit ur suc'hadenn nevez a felle d'ar skrivagnerien reiñ da lennegezh hon bro. Dre ar gelaouenn-mañ e felle da Roparz Hemon ha d’e skipailh diskouez ma c'hello ar brezhoneg kontañ pep tra : barzhoniezh a-vremañ, romant, skridvarnoù lennegel, c'hoariva, hag ivez treiñ oberennoù bras ar bed, evel reoù Shakespeare, Goethe, Tagore pe Pouchkine.
Er rakskrid kentañ e skrivas Roparz Hemon :
« Fellout a ra deomp reiñ d’hon yezh ul lennegezh wirion, evit ma ne vefe ket ar brezhoneg ur yezh dre gomz hepken, met ivez ur yezh dre skrid a-vremañ, digor ouzh an holl soñjoù. »
E-pad un ugent vloaz bennak ec’h embannas « Gwalarn » testennoù e brezhoneg, troidigezhioù, ha skridvarnoù. Skrivagnerien evel Youenn Drezen, Jakez Riou, Abeozen pe c’hoazh Yann-Vari Perrot a gemeras perzh enni.
Ur hêrezh vev betek hiziv
Daoust ma oe echuet gant embannadur « Gwalarn » e 1944, abalamour d'ar mare politikel kriz, he levezon a chomas pell. Digeriñ a reas « Gwalarn » un hent d'ar c'helaouennoù all evel « Al Liamm » ha d'ur rummad nevez a skrivagnerien vrezhonek.
Bernez Rouz, kazetenner ha skrivagner, a skriv hiziv war e vlogenn « Trésor Breton » (« Teñzor breton »), diwar-benn an avañtur-mañ::
« Bez' ez eus bet ur prantad a-raok ha goude « Gwalarn ». Un difraoster a-feson e oe hag a zegasas ur mod nevez da skrivañ e brezhoneg, hag ivez a lakeas al lennegezh vrezhonek mont-tre e-barzh ar bed modern. »
Ul levr embannet nevez zo evit lidañ kantvet deiz-ha-bloaz ar gelaouenn « Gwalarn ».
Da lidañ ar c'hantved-mañ, meur a zarvoud a vo aozet e Breizh : prezegennoù, diskouezadegoù, hag ivez ur rummad danevelloù divyezhek bet embannet dija gant « Gwalarn » etre 1927 ha 1944. Al levr-se, kinniget gant « Al Liamm », a roio tro da adkavout ur skriverezh digor ouzh ar seizh avel : fent, faltazi ha buhez pemdeziek an dud hep fesonioù.
Gwalarn, 100 vloaz / 100 ans – 13,00 € – Al Liamm
Ur goulenn bev bepred
Ar raktres bet kaset da benn gant « Gwalarn » a c'houlenn bepred : peseurt plas evit ul lennegezh vrezhonek hiziv, en ur bed holleg (pe dic’harz) hag e Breizh kement a c’halleg en-he-barzh ?
E 1925 dija e roe « Gwalarn » ur respont sklaer en ur ziskouez e c'helle ar brezhoneg bezañ ur benveg a-vremañ, evit krouiñ, ha digor ouzh ar bed, ha pa vefe niverennoù zo a chomfe dindan levezonoù politikel ar prantad-se.
.
Commentaires (1)
Pourquoi ces signes si remarquables ne décoreraient ils pas les Tee Shirts d'été? Ils aideraient à faire parler breton les gens qui les porteraient et qui, aujourd'hui se taisent.
La pluralité des drapeaux bretons sur les Tours de France montre que le marché existe.